Lấy ý kiến nhân dân và trưng cầu dân ý
Nguyễn Quang A
Ngày 2-1-2013 Dự thảo sửa đổi Hiến pháp
1992 được công bố để lấy ý kiến nhân dân trong ba tháng. Nhiều người
lẫn giữa việc lấy ý kiến của nhân dân và việc trưng cầu dân ý. Hãy thử
làm rõ sự khác biệt này.
Hiến pháp là của ai? Ai là người quyết
định về Hiến pháp và họ quyết định thế nào? Đáng tiếc những vấn đề cơ
bản như vậy từ rất lâu vẫn bị hiểu nhầm.
Từ điển Tiếng Việt (NXB Đà Nẵng 2011 và các từ điển trước đó khá lâu) vẫn định nghĩa hiến pháp là “đạo luật cơ bản của nhà nước, quy định chế độ chính trị, kinh tế, xã hội, quyền và nghĩa vụ công dân, tổ chức bộ máy nhà nước”. Có lẽ những người soạn dự thảo lần này cũng vẫn hiểu lầm như thế.
Nếu muốn xây dựng một nhà nước của dân, do dân, vì dân, thì mọi quyền lực phải thuộc về nhân dân. Hiến pháp không phải là của nhà nước, mà là của nhân dân. Trong
Hiến pháp nhân dân là chủ thể, là người quyết định, là những người trao
quyền cho nhà nước (phân quyền cho các nhánh nhà nước như lập pháp,
hành pháp và tư pháp) đến mức nào và như thế nào để bảo vệ các quyền tự
do và sự hạnh phúc của người dân. Đấy là quyền tối cao của nhân dân. Như
thế nhân dân là người quyết định Hiến pháp. Đối tượng của Hiến pháp
(đối tượng phải thi hành, phải tuân thủ Hiến pháp và bị hạn chế quyền
lực bởi Hiến pháp) chính là nhà nước chứ không phải người dân.
Tất nhiên, việc đòi hỏi tất cả nhân dân cùng tham gia vào soạn ra Hiến pháp là việc bất khả thi.